Almazara La Erilla.
Ten tekst powstał dzięki pomocy przemiłej Pani Marty, Polki mieszkającej w Andaluzji.
Pani Marta pracuje w La Erilla, jako „catadora de aceite” i somelierka, czyli specjalistka od degustacji oliwy i wina.
Zwiedzając Granadę lub szusując na nartach w Sierra Nevada warto skoczyć na chwilę do urokliwego Nigüelas i skorzystać z niepowtarzalnej okazji zwiedzenia oryginalnej zabytkowej tłoczni oliwy. W towarzystwie miłego polskiego przewodnika możemy spróbować prawdziwej hiszpańskiej oliwy z oliwek!
Centro de Interpretación Almazara La Erilla znajduje się w południowej części półwyspu, w typowym białym miasteczku andaluzyjskim Nigüelas nieopodal Granady. Jest częścią niewielkiego regionu Valle de Lecrín (dolina miasteczka Lecrín) słynącego z niepowtarzalnych tradycyjnych gajów oliwnych. To ekologiczny region, w którym w cieniu drzew oliwnych rosną mniejsze drzewka cytrusowe wzbogacając bioróżnorodność rolniczą.
Już sama lokalizacja sprawia, że Centrum warte jest odwiedzenia. La Erilla oferuje niepowtarzalny widok na dolinę Lecrín, białe andaluzyjskie miasteczka i ośnieżone szczyty Sierra Nevada.
Widoki są tak malownicze i rajskie, że dolina ta zwana jest też Valle de la Alegría czyli (doliną radości)
La Erilla to centrum edukacyjne przybliżające proces tłoczenia oliwy z oliwek virgen extra (hiszp. aceite de oliva virgen extra lub AOVE).
Więcej o AOVE można przeczytać tutaj.
Dlaczego Almazara la Erilla jest taka niezwykła?
Dzięki zrządzeniu losu, dlatego, że w pewnym momencie została zapomniana przez „świat i ludzi”.
W 1942 roku w regionie pojawiła się elektryczność i olejarnie oparte o młyny wodne przestały mieć znaczenie. Oliwę zaczęto tłoczyć w nowo powstałych, nowoczesnych elektrycznych młynach. La Erilla pozostała jednak niezmieniona i ma bezcenną wartość dla edukacji i zachowania historii w jej nienaruszonej formie. Dlatego jest kandydatem na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO
Almazara, co to znaczy?
Zwykle tłumaczymy to jako młyn lub tłocznia, jest to jednak uproszczenie.
Almazara to termin, przez który rozumiemy cały proces tłoczenia oliwy z oliwek. Trzeba wiedzieć, że określenie młyn odnosi się jedynie do jednego z wielu elementów, które były potrzebne do wytłoczenia oliwy. La Erilla zachowała wszystkie oryginalne elementy, które gdybyśmy dzisiaj uruchomili, nadal funkcjonowałyby prawidłowo.
Almazara, w formie w jakiej możemy ją teraz podziwiać, pochodzi się z XV wieku, jednakże jej początki sięgają czasów rzymskich na Półwyspie Iberyjskim.
Z czego składa się antyczna Almazara?
Mówiąc o elementach, które były potrzebne, by wytłoczyć oliwę z oliwek virgen extra, trzeba prześledzić proces, przez, który przechodziła każda zebrana oliwka. W skład typowej olejarni wchodziło:
- Patio zewnętrzne (hiszp. patio de trojes) – część zewnętrzna almazary, gdzie składowano nie dłużej niż dobę oliwki przywiezione z gajów oliwnych,
- Młyn napędzany siłą mięśni zwierząt (hiszp. molino de sangre, dosłowniemłyn napędzany krwią) – wybudowany po raz pierwszy w czasach rzymskich,
- Młyn wodny (hiszp. molino hidráulico) – z kołem ułożonym poziomo pod ziemią, które napędzała woda z topniejących śniegów Sierry Nevady. Młyn skonstruowano po raz pierwszy w okresie arabskim, zastąpił młyn napędzany siłą mięśni zwierząt.
- Sala tłoczenia (hiszp. sala de prensado) – imponujący mechanizm skonstruowany przy użyciu ogromnej drewnianej sosnowej beli i obciążenia wprowadzającego ją w stan równowagi, tak, by wywrzeć dostatecznie silny i stały ucisk na
- Mastrujo to pasta otrzymana ze zmielonych oliwek, która przed tłoczeniem nie jest jeszcze tak smaczna jak sok z oliwki, czyli nasza ukochana oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia na zimno.
W La Erilli oprócz zwiedzania po polsku olejarni z Pania Martą możliwe jest też odbycie profesjonalnej degustacji hiszpańskiej oliwy z oliwek virgen extra lub wina. Można również uczestniczyć w warsztatach kulinarnych oraz poznać sposoby pielęgnacji cytrusów i kupić typowe dla hiszpańskiej kultury oliwnej naczynia i pamiątki.
